Στο παρακάτω άρθρο ο Δρ. Ζιώγας αναλύει αποκλειστικά στο Trail Girl, τον ρόλο του γαλακτικού οξέος και την σπουδαιότητα μέτρησής του ιδιαίτερα στους αθλητές αντοχής. Σας ευχαριστούμε ολόψυχα κ.Ζιώγα, που μοιραστήκατε μαζί μας με χαρά τις πολύτιμες γνώσεις σας! Όσες φίλες και φίλοι επιθυμείτε να κατακτήσετε τα μέγιστα των δυνατοτήτων σας, σας προτείνουμε να κλείσετε άμεσα ραντεβού στο Sports Clinic για τον απαραίτητο εργομετρικό ΄έλεγχο με τον κ.Ζιώγα, ο οποίος πέραν του ότι είναι ένας εξαιρετικός επιστήμονας, είναι κι ένας υπέροχος άνθρωπος!
“ΓΑΛΑΚΤΙΚΟ ΟΞΥ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΜΠΥΛΗΣ ΓΑΛΑΚΤΙΚΟΥ ΟΞΕΟΣ ΓΙΑ ΑΘΛΗΤΕΣ ΑΝΤΟΧΗΣ
Η προπόνηση στο κατώφλι του γαλακτικού οξέος είναι πολύ διαδεδομένη τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω των επιτυχιών δρομέων και σκιέρ μεγάλων αποστάσεων αλλά και αθλητών τριάθλου κατά βάση από τις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες που χρησιμοποιούν εκτεταμένα μετρήσεις και ανάλυση της καμπύλης γαλακτικού οξέος.
Η μέτρηση του γαλακτικού οξέος είναι ένα πάρα πολύ χρήσιμο εργαλείο στον προπονητικό σχεδιασμό ιδιαίτερα για τους αθλητές αντοχής. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες λανθασμένες αντιλήψεις σχετικά με το γαλακτικό οξύ και το ρόλο του στον οργανισμό και την απόδοση. Στο σημερινό άρθρο με πολύ απλά λόγια και χωρίς να χρησιμοποιήσουμε ορολογίες βιοχημείας ή φυσιολογίας, θα αναφερθούμε στο ρόλο του γαλακτικού οξέος κυρίως όσον αφορά τη συσχέτιση του ή μη με το μυϊκό κάματο αλλά και το ρόλο του στη διαμόρφωση των προπονητικών ζωνών και του “κατωφλίου γαλακτικού οξέος”.
Σε παρατεταμένη άσκηση υψηλής έντασης, εμφανίζεται ένα αίσθημα “καψίματος” και έντονης κόπωσης, ενώ παράλληλα παρατηρείται αυξημένη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος στο αίμα. Επίσης, σε έρευνες που έχουν γίνει, είχε παρατηρηθεί μείωση της ισχύος σε μέγιστη προσπάθεια, όταν η συγκέντρωση του γαλακτικού οξέος ήταν αυξημένη. Αυτοί είναι ορισμένοι από τους βασικότερους λόγους για τους οποίους το γαλακτικό οξύ είχε λανθασμένα χαρακτηριστεί σαν η ουσία που προκαλεί μυϊκό κάματο.
Το γαλακτικό οξύ είναι ένα ωφέλιμο προϊόν του μεταβολισμού και παράγεται όταν ο οργανισμός διασπά τους υδατάνθρακες για παραγωγή ενέργειας. Παράλληλα εισέρχεται στα κύτταρα και χρησιμοποιείται και σαν ενεργειακή πηγή κυρίως από τον εγκέφαλο, το μυϊκό ιστό και το καρδιακό μυ. Επομένως η συγκέντρωσή του στο αίμα είναι η διαφορά της παραγωγής και της απομάκρυνσης (χρησιμοποίησης). Το γαλακτικό οξύ δεν προκαλεί κάματο, αλλά αντίθετα, εκκρίνεται σε μια προσπάθεια του οργανισμού να μειώσει το μυϊκό κάματο που δημιουργείται από άλλες ουσίες και προϊόντα του μεταβολισμού.
Ωστόσο είναι εξαιρετικά σημαντικό να κατανοήσουμε ότι:
α) αυξάνει η συγκέντρωση του γαλακτικού οξέος όσο αυξάνει η ένταση της άσκησης (όπως για παράδειγμα γίνεται και με την καρδιακή συχνότητα) και επομένως είναι ένας χρήσιμος δείκτης της έντασης της άσκησης και
β) όταν αυξάνει η ένταση της άσκησης, το γαλακτικό οξύ εκκρίνεται παράλληλα με την αύξηση της συγκέντρωσης άλλων ουσιών που δημιουργούν μυϊκό κάματο (σε μια προσπάθεια να μειώσει το γαλακτικό οξύ το μυϊκό κάματο) και επομένως, αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο δείκτη της διαδικασίας αυτής (αλλά δεν είναι το ίδιο το γαλατικό οξύ η αιτία του μυϊκού κάματου).
Επομένως, προπονητικά, η ανάλυση της καμπύλης γαλακτικού οξέος είναι εξαιρετικά χρήσιμη (ιδιαίτερα για όσους έχουν γνώση από βιοχημεία και φυσιολογία) καθώς η συγκέντρωσή του εμμέσως σχετίζεται με παράγοντες που επηρεάζουν τη χρήση των υδατανθράκων, παράγοντες που απαιτούν αυξημένη χρήση οξυγόνου, αλλά και παράγοντες που σχετίζονται με διαδικασίες που δημιουργούν μυϊκό κάματο.
Είναι πολύ σημαντικό να σημειωθεί ότι η ανάλυση και η αξιολόγηση της συγκέντρωσης του γαλακτικού οξέος για τον προπονητικό σχεδιασμό, δεν μπορεί να γίνει με μία μόνο λήψη (ούτε καν με δύο λήψεις, καθώς η συγκέντρωση του δεν αυξάνει γραμμικά αλλά εμφανίζει καμπυλότητα). Επίσης, για να αναλύσουμε την αθλητική απόδοση, δεν πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα αποτελέσματα της καμπύλης γαλακτικού οξέος μεμονωμένα, αλλά πρέπει να τα συμπεριλάβουμε στο σύνολο των παραμέτρων που επηρεάζουν την απόδοση των αθλητών ορεινού τρεξίματος, τριάθλου και γενικά μεγάλων αποστάσεων (π.χ. ενεργειακή δαπάνη, η οικονομία τρεξίματος, κατανάλωση οξυγόνου, χρήση υδατανθράκων κτλ).
Σχετικά με τη χρήση της τιμής του γαλατικού οξέος για το καθορισμό των προπονητικών ζωνών:
Oι τιμές συγκέντρωσης του γαλακτικού οξέος στο αίμα π.χ. οι τιμές των 2mmol, 4mmol κτλ ΔΕΝ πρέπει να χρησιμοποιούνται σαν σημεία διαχωρισμού των προπονητικών ζωνών καθώς, πολύ απλά, οι τιμές αυτές δε σηματοδοτούν τη μετάβαση στον αερόβιο ή στον αναερόβιο μηχανισμό. Το ίδιο λάθος γίνεται όταν οι προπονητές ή οι αθλητές προσπαθούν να διαμορφώσουν τις προπονητικές ζώνες σαν ποσοστό (%) της μέγιστης καρδιακής συχνότητας (%ΜΚΣ), δηλαδή θεωρούν ότι π.χ. για όλους τους αθλητές το 88% της ΜΚΣ είναι η ζώνη για το αναερόβιο κατώφλι! Είναι το ίδιο λάθος που κάνουν πολλοί, θεωρώντας ότι ένας μαθηματικός τύπος (π.χ. 220-ηλικία), είναι αυτός που καθορίζει τη μέγιστη καρδιακή συχνότητα.
Θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι ο εντοπισμός των προπονητικών ζωνών, δεν είναι μια απλή διαδικασία που καθορίζεται από μία και μόνο παράμετρο. Αντίθετα, είναι μια διαδικασία λεπτομερής, που λαμβάνει υπόψιν πολλές παραμέτρους (π.χ καμπυλότητα συγκέντρωσης γαλακτικού οξέος, οικονομία τρεξίματος σε συγκεκριμένα σημεία, ενεργειακή δαπάνη, χρήση υδατανθράκων, κατανάλωση οξυγόνου κτλ). Επομένως, για να είναι αποδοτική η προπόνηση στο κατώφλι συσσώρευσης του γαλακτικού οξέος (ή και σε οποιαδήποτε άλλη προπονητική ζώνη), θα πρέπει η ζώνη αυτή να έχει εντοπιστεί με ακρίβεια γιατί σε αντίθετη περίπτωση προπονούμαστε άθελά μας σε λάθος ζώνη. Τέλος θα πρέπει να αναφερθεί ότι η ανάλυση της καμπύλης συσσώρευσης γαλακτικού οξέος είναι πολύ χρήσιμη και για τον εντοπισμό της βελτίωσης της προπονητικής διαδικασίας, καθώς, ανάλογα με τον τύπο της προπόνησης η καμπύλη γαλακτικού οξέος μπορεί να μετατοπιστεί αριστερά ή δεξιά, υποδηλώνοντας με αυτό τον τρόπο το είδος και το εύρος των προσαρμογών που έγιναν από την προπονητική διαδικασία που προηγήθηκε.”
Δρ. Γεώργιος Γ. Ζιώγας
Εργοφυσιολόγος
SportsClinic Thessaloniki
g.ziogas@sportsclinic.gr
www.sportsclinic.gr
Ο Δρ. Γεώργιος Γ. Ζιώγας, είναι κάτοχος Διδακτορικού (Ph.D.) στην Επιστήμη της Άσκησης και στην Εργοφυσιολογία από το University of Missouri-Columbia, και κάτοχος μεταπτυχιακού στην Επιστήμη της Άσκησης (M.S.) από το Pittsburg State University των Ηνωμένων Πολιτειών.
Στη διάρκεια των διδακτορικών σπουδών του ήταν Ερευνητικός και Διδακτικός Υπότροφος στο Εργαστήριο Επιστήμης της Άσκησης και Απόδοσης από το 1992 έως το 1996. Έλαβε πολλές τιμητικές διακρίσεις και βραβεία συμπεριλαμβανομένων των “Who’s Who Among Students in American Universities” (1994, 1995), “Walter Scott Monroe Research Fellowship” (1993), “Marvelle Michael Scholarship” και Superior Graduate Student Achievement Award (1996).
Από το 2000 διευθύνει το Εργομετρικό Κέντρο Αθλητικής Απόδοσης “SportsClinic Thessaloniki” στη Θεσσαλονίκη. Ελέγχει και αναλύει την αθλητική απόδοση κορυφαίων αθλητών και αναλύει τις παραμέτρους που επηρεάζουν την απόδοση σε πολλά αθλήματα συμπεριλαμβανομένων: Ποδόσφαιρο, Στίβος, Κωπηλασία, Κολύμβηση, Ποδηλασία, Τέννις, Μαραθώνιος,Υπεραποστάσεις, Τρίαθλο, Χιονοδρομία, Μπάσκετ, Βόλευ, Πάλη, Τάεκ Βο Ντο, Πολεμικές Τέχνες, Πόλο κ.α.. Επίσης αναλύει τα δεδομένα σύγχρονων συσκευών ελέγχου της αθλητικής απόδοσης στη διάρκεια του αγώνα και της προπόνησης (GPS Monitoring Systems, Αccelerometers, Gravitometers, PROZONE, VIS TRACK, GPSports) κ.α. Από το 2000,συνεργάζεται με πολλές κορυφαίες ομάδες ποδοσφαίρου που συμμετείχαν στο Champions League (Group of 8) στο Europa League, καθώς και με ομάδες από την Ελλάδα και χώρες του εξωτερικού (Ρωσία, Κύπρος, Ουκρανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα). Έχει συνεργαστεί με πολλούς κορυφαίους προπονητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό συμπεριλαμβανομένων και των Ernesto Valverde, Fernando Santos, Hubb Stefens, Ivan Yiovanovic, κ.α. Επίσης είναι Εργοφυσιολόγος της Ελληνικής Ολυμπιακής Ομάδας Κωπηλασίας που συμμετείχε στις Ολυμπιάδες Αθήνα 2004, Πεκίνο 2008, Λονδίνο 2012 και Ρίο 2016.
Είναι Ερευνητικός συνεργάτης της Παιδιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και fitness consultant της Proseed Research Technologies (Dubai, UAE), και συνεργάτης Κλινικός Εργοφυσιολόγος στο Κέντρο Αεροπορικής Ιατρικής στη Θεσσαλονίκη. Έχει περισσότερες από 60 επιστημονικές παρουσιάσεις σε συνέδρια και 17 δημοσιευμένα άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά συμπεριλαμβανομένων και των British Journal of Medicine, Metabolism, Medicine and Science in Sports and Exercise, Journal of Cardiopulmonary Rehabilitation, Canadian Journal of Applied Physiology, Research Quarterly for Exercise and Sports, Nutrition, Journal of Strength and Conditioning Research, Knee Surgery Sport Traumatology and Arthroscopy, Journal of Science and Medicine in Sports etc. Στον ΠΑΟΚ, είναι Sport Scientist, Εργοφυσιολόγος και Αναλυτής της Αθλητικής Απόδοσης στην Επαγγελματική ομάδα και τις Ακαδημίες από το 2010.