Το βουνό και τα μονοπάτια του είναι, αδιαμφισβήτητα, το καταφύγιό μας. Ένας από τους κινδύνους της άθλησης στο ορεινό τερέν με τον οποίο ενδεχομένως να έρθουμε αντιμέτωπες, είναι οι διάφοροι τραυματισμοί .Το διάστρεμμα ποδοκνημικής αποτελεί μία από τις πιο συνηθισμένες μορφές τραυματισμού στο βουνό, εξαιτίας της ανωμαλίας και της ολισθηρότητας του εδάφους , των διαφορετικών κλίσεων και μας αφορά όλες & όλους.
Με μεγάλη μας χαρά, φιλοξενούμε στο Trail Girl τον Αλέξανδρο Βαρνταπετιάν, απόφοιτο του τμήματος Φυσικοθεραπείας του Πανεπιστημίου Πατρών και ιδιοκτήτη του Κέντρου Φυσικοθεραπευτικής Αποκατάστασης PHYSIOepanekkinisis, ο οποίος αναλύει τους διάφορους τύπους διαστρέμματος και προτείνει στα Trail Giirls τρόπους διαχείρισης ενός τέτοιου είδους τραυματισμού. Αλέξανδρε σε ευχαριστούμε και ευχόμαστε καλή συνέχεια στην ήδη επιτυχημένη σου πορεία και στον σπουδαίο σου ρόλο στην σωματική και ψυχολογική αποκατάσταση της υγείας των ανθρώπων!
Τι είναι το διάστρεμμα ποδοκνημικής ;
Η ποδοκνημική (ή αστραγαλοκνημική άρθρωση) ανήκει στις αρθρώσεις του άκρου πόδα. Είναι γωνιώδης άρθρωση, έχει μόνο ένα βαθμό ελευθερίας και ελέγχει τις κινήσεις της κνήμης σε σχέση με τον άκρο πόδα, οι οποίες γίνονται σε οβελιαίο επίπεδο. Έχει περιορισμένο εύρος κίνησης και εκτίθεται σε μεγάλες πιέσεις.
Στο διάστρεμμα της ποδοκνημικής παρατηρείται βίαιη διάταση ή ρήξη των μαλακών μορίων (συνδέσμου, θυλάκου και σπάνια μυών) που συγκρατούν την άρθρωση. Παρατηρείται οίδημα (πρήξιμο) σχεδόν αμέσως μετά το γύρισμα του ποδιού. Το οίδημα εμφανίζεται συνήθως στην έξω πλευρά της ποδοκνημικής και μπορεί να συνοδεύεται με αιμάτωμα. Ταυτόχρονα η φόρτιση του άκρου είναι επώδυνη ή και αδύνατη.
Σε περίπτωση διαστρέμματος έχει βρεθεί ότι χάνεται μέρος των υποδοχέων, με αποτέλεσμα την πιο αργή χρονικά ενημέρωση του εγκεφάλου για πιθανούς κινδύνους, με συνέπεια τον επανατραυματισμό της περιοχής.
Ταξινόμηση διαστρεμμάτων :
Ανάλογα με την κάκωση που έχουν υποστεί, τα διαστρέμματα μπορούν να ταξινομηθούν στις ακόλουθες κατηγορίες:
1ου βαθμού διαστρέμματα: Ο πρώτος βαθμός περιλαμβάνει μια ελαφρά ρήξη και διάταση των συνδέσμων. Χαρακτηρίζεται από ήπιο οίδημα και ευαισθησία στην πίεση του σύνδεσμου. Ο ασθενής φορτίζει το πόδι με σχετική άνεση διότι δεν υπάρχει μηχανική αστάθεια.
2ου βαθμού διαστρέμματα : Ο δεύτερος βαθμός περιλαμβάνει μερική ρήξη των συνδέσμων. Χαρακτηρίζεται από μέτριο οίδημα, ευαισθησία στην ψηλάφηση και περισσότερη δυσκολία στη φορτισή του σκέλους
3ου βαθμού διαστρέμματα: Ο τρίτος βαθμός περιλαμβάνει πλήρη ρήξη των συνδέσμων. Χαρακτηρίζεται από έντονο οίδημα και ευαισθησία, εκτεταμένη εκχύμωση/εκτεταμένο αιμάτωμα και αδυναμία φόρτισης τους σκέλους.
Πόσο συχνά συναντιόνται ;
Τα διαστρέμματα της ποδοκνημικής είναι ο συχνότερος τραυματισμός της ποδοκνημικής άρθρωσης. Αποτελούν περίπου το 15% όλων των αθλητικών κακώσεων και είναι ιδιαίτερα συχνές σε αθλητές καλαθοσφαίρισης (53%), πετοσφαίρισης, ποδοσφαίρου (30%), του σύγχρονου χορού και του μπαλέτου. Η πλειονότητα αυτών (75%) αφορά τα έξω συνδεσμικά στοιχεία.
Ποια είναι τα λάθη – σημεία που χρήζουν προσοχή τις πρώτες ημέρες;
Το πιο σημαντικό μετά από ένα διάστρεμμα ποδοκνημικής είναι η αποφυγή υποτροπής του τραυματισμού, διότι πιθανότατα θα δημιουργηθεί μεγαλύτερη ιστική βλάβη. Μεγάλος τραυματισμός ή κακή αποκατάσταση μπορούν να δημιουργήσουν αστάθεια στην άρθρωση. Είναι σημαντικό να παίρνουμε τη γνώμη ενός ειδικού (ορθοπεδικών σε πρώτη φάση ή φυσικοθεραπευτή) ειδικότερα σε περιπτώσεις που το οίδημα είναι μεγάλο, γιατί μπορεί να υπάρχει ιστική βλάβη και να χρειάζεται να γίνουν απεικονιστικές εξετάσεις (ακτινογραφία – μαγνητική).
Αντίθετα με παλαιότερες αντιλήψεις, νέα ερευνητικά δεδομένα μας δείχνουν ότι, μετά από έναν τραυματισμό, η ακινητοποίηση για μέρες είναι αντένδειξη (εκτός από την κάκωση τρίτου βαθμού που χρειάζεται χειρουργική αποκατάσταση). Άρα προτιμούμε να σταθεροποιούμε το κάτω άκρο και να το χρησιμοποιούμε με σύνεση στα όρια του πόνου παρά να το ακινητοποιούμε.
Ποιος είναι ο μέσος χρόνος αποκατάστασης ανάλογα με το βαθμό των διαστρεμμάτων;
Μετά από κάθε διάστρεμμα δημιουργείται:
- χαλαρότητα στους συνδέσμους της περιοχής
- μυική αδυναμία, ειδικά των περονιαίων μυών (βρίσκονται στην έξω μεριά του ποδιού και ελέγχουν την στροφική κίνηση του)
- αίσθημα έλλειψης ελέγχου του άκρου πόδα
- διαταραχές βάδισης και ισορροπίας
- ο χρόνος αποκατάστασης εξαρτάται από τον βαθμό της κάκωσης.
Στα διαστρέμματα πρώτου και δεύτερου βαθμού ενδείκνυται η λειτουργική συντηρητική θεραπεία, η οποία στην αρχική φάση (πρώτες 2-3 ημέρες) περιλαμβάνει ανάπαυση, ανύψωση του σκέλους σε ανάρροπη θέση, εφαρμογή ψυχρών επιθεμάτων και σταθεροποίησης της άρθρωσης με ελαστική περίδεση ή ειδικούς κηδεμόνες.
Διάστρεμμα πρώτου βαθμού
Ο χρόνος επιστροφής στην εργασία και στις καθημερινές δραστηριότητες μετά από ένα διάστρεμμα πρώτου βαθμού, π.χ να πηγαίνει στην δουλειά της και να περπατάει, μπορεί να κυμανθεί μεταξύ 4-5 ημερών από την ημέρα του τραυματισμού.
Όσον αφορά την επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες, για να είναι 100% λειτουργικός , ο χρόνος επιστροφής υπολογίζεται περίπου στις δύο εβδομάδες.
Διάστρεμμα δεύτερου βαθμού
Στα διαστρέμματα δεύτερου βαθμού ο χρόνος επιστροφής στις αθλητικές δραστηριότητες, ώστε να είναι πλήρως λειτουργικός ο ασθενής, υπολογίζεται περίπου στον ένα με ενάμιση μήνα. Βέβαια ο χρόνος αποκατάστασης ενός διαστρέμματος δεύτερου βαθμού εξαρτάται και από κάποιες άλλες εξετάσεις. Πιο συγκεκριμένα, εάν πρόκειται για απλή βλάβη στα συνδεσμικά στοιχεία ή εάν ο τραυματισμός συνοδεύεται από κάποιο οστικό οίδημα ή βλάβη στον χόνδρο. Στην περίπτωση που υπάρχει και οστικό οίδημα απαιτείται περισσότερο χρόνος αποφόρτισης, ενώ εάν υπάρχει βλάβη στον χόνδρο πιθανώς να χρειαστεί να κάνει ο ασθενής μαγνητική τομογραφία για να φανεί πλήρως το μέγεθος της βλάβης.
Διάστρεμμα τρίτου βαθμού
Στα διαστρέμματα τρίτου βαθμού, τόσο η λειτουργική συντηρητική αγωγή όσο και η χειρουργική αντιμετώπιση δίνουν εξίσου ικανοποιητικά αποτελέσματα. Παρόλα αυτά πολλές φορές πραγματοποιείται χειρουργική αποκατάσταση. Η χειρουργική αντιμετώπιση μπορεί να κριθεί απαραίτητη σε βαριά διαστρέμματα 3ου βαθμού με ρήξη ενός ή και περισσοτέρων συνδέσμων ή περιπτώσεις στις οποίες έχει αποτύχει η συντηρητική αντιμετώπιση δημιουργώντας αστάθεια καθώς και στις περιπτώσεις ενδοαρθρικής βλάβης. Ο χρόνος επιστροφής στις αθλητικές δραστηριότητες , ώστε ο ασθενής να είναι πλήρως λειτουργικός, υπολογίζεται στους 3-4 μήνες.
Η χειρουργική αντιμετώπιση περιλαμβάνει:
- Την Αρθροσκόπηση της ποδοκνημικής για τον έλεγχο τυχόν ενδοαρθρικών κακώσεων και την αντιμετώπιση τους.
- Τη Συρραφή ή Ανακατασκευή των ραγέντων συνδέσμων.
Δέσιμο: πότε, και για πόσο;
Διάστρεμμα πρώτου βαθμού
Στο διάστρεμμα πρώτου βαθμού άλλοτε εφαρμόζεται περίδεση και άλλοτε δεν εφαρμόζεται. Στην περίπτωση που ο ασθενής δεν εργάζεται και είναι στο σπίτι δεν κρίνεται απαραίτητη απαραίτητη η περίδεσή της, μιας και η φόρτιση της τραυματισμένης άρθρωσης είναι περιορισμένη. Εάν όμως ο ασθενής εργάζεται και δεν μπορεί να αποφύγει την ορθοστασία η περίδεση, η οποία μπορεί να είναι είτε ελαστική πιεστική είτε ήπια, ενδείκνυται. Όσον αφορά τους αθλητές, στις πρώτες προπονήσεις στα αθλήματά τους κρίνεται απαραίτητη η εφαρμογή περίδεσης με απώτερο στόχο την υποστήριξη και σταθεροποίηση της άρθρωσης. Σε πρώτη φάση την περίδεση την κάνει ο φυσικοθεραπευτής στον ασθενή και σε δεύτερη φάση μπορεί να εκπαιδεύσει τον ασθενή να την κάνει μόνος του.
Αμέσως μετά την κάκωση και για τις επόμενες 48 ώρες ο ασθενής τοποθετεί το άκρο σε ανάρροπη θέση, εφαρμόζει την περίδεση και τοποθετεί πάγο στην περιοχή 4 με 5 φορές την ημέρα όχι πάνω από 10 λεπτά τη φορά ή βυθίζει το τραυματισμένο σκέλος σε παγωμένο νερό. Με την πάροδο του 48ωρου και για τις επόμενες 5 ημέρες συστήνεται στον ασθενή ξεκούραση, αποφυγή κόπωσης και σταθεροποίηση της άρθρωσης με ελαστική πιεστική περίδεση κατά τη βάδιση.
Διάστρεμμα δεύτερου βαθμού
Σε διάστρεμμα δεύτερου βαθμού ο ασθενής βρίσκεται σε κατάκλιση με το πάσχον σκέλος σε ανάρροπη θέση και την τραυματισμένη ποδοκνημική σε γύψινο νάρθηκα για 2 εβδομάδες. Τις επόμενες 4 εβδομάδες εφαρμόζεται στην ποδοκνημική ελαστική πιεστική περίδεση. Η περίδεση κατά τη διάρκεια της φυσικοθεραπείας αφαιρείται και επανατοποθετείται στο πέρας της θεραπείας.
Αυτό που είναι χρήσιμο να αναφερθεί είναι το γεγονός ότι η περίδεση είναι καλό να αφαιρείται κάποιες ώρες την ημέρα, π.χ όταν ο ασθενής έχει το τραυματισμένο σκέλος σε ανάρροπη θέση και κατά τη διάρκεια των ασκήσεων , ώστε οι μύες της ποδοκνημικής να μην αδρανοποιηθούν.
Διάστρεμμα τρίτου βαθμού
Συνήθως ακολουθείται χειρουργική αντιμετώπιση της τραυματισμένης ποδοκνημικής άρθρωσης.
Επιστροφή στο άθλημα – σημεία προσοχής – πρόληψη αποτροπής υποτροπής.
Για την επιστροφή στην άθληση υπάρχουν ορισμένες βασικές προϋποθέσεις. Η ποδοκνημική άρθρωση θα πρέπει να είναι χωρίς οίδημα, με πλήρη κίνηση, σταθερή και ανώδυνη. Θα πρέπει επίσης να έχουν αποκατασταθεί τυχόν ελλείμματα μυϊκής δύναμης και ισορροπίας, καθώς και να έχει επανέλθει η γενικότερη φυσική κατάσταση του αθλητή. Καταλαβαίνει λοιπόν κανείς ότι, υπάρχουν αρκετές παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψιν και ότι η τελική επιστροφή δεν είναι θέμα χρόνου, αλλά θέμα κριτηρίων. Η ταχύτερη επιστροφή εξασφαλίζεται από την άμεση εφαρμογή των αρχών που περιεγράφηκαν προσθέτοντας όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τις ενδεδειγμένες ασκήσεις αποκατάστασης.
Βιογραφικό Βαρνταπετιάν Αλέξανδρου
Ο Βαρνταπετιάν Αλέξανδρος είναι απόφοιτος του τμήματος Φυσικοθεραπείας του Πανεπιστημίου Πατρών.
Ιδιοκτήτης του Κέντρου Φυσικοθεραπευτικής Αποκατάστασης PHYSIOepanekkinisis στην πόλη της Ξάνθης.
Ειδικός στην Χειροπρακτική Μέθοδο Ackermann Sweden.
Ειδικός στην θεραπεία Χρόνιου Πόνου με την μέθοδο του Βελονισμού.
Ειδικός στην αποκατάσταση μυοσκελετικών και νευρομυϊκών παθήσεων.
Πατέρας μιας υπέροχης κόρης και σύζυγος της Ψυχολόγου Ειρήνης Ασπασίας Χατζηφωτιάδου.
